Królewski Zakon Rycerski Toczenicy

Na pewno każdy z Was słyszał kiedyś o przyznawanym po dziś dzień w Wielkiej Brytanii Orderze Podwiązki. Jak głosi legenda, król Anglii Edward III na jednym z wydanych na swym dworze bali podniósł z ziemi zgubioną przez pewną damę podwiązkę i założył ją na własną nogę, wypowiadając słowa: Hańba temu, kto źle o tym myśli. Słowa te do dziś są dewizą ustanowionego wtedy przez króla Zakonu Rycerskiego Podwiązki. Zdarzenie to miało miejsce w 1348 roku. 

Godło Królewskiego Zakonu Rycerskiego Toczenicy na Moście Karol w Pradze

Trzydzieści trzy lata później w 1381 roku na Wyspach Brytyjskich zawitał znamienity orszak czeskiej księżniczki, któremu przewodniczył książę cieszyński Przemysław I Noszak. Prócz najważniejszego zadania, jakie stało przed cieszyńskim księciem, a więc wypertraktowaniem warunków małżeństwa księżniczki Anny z królem Ryszardem III, wyprawa na wyspy miała charakter poznawczy. W trakcie swojego niespełna dwuletniego pobytu na Wyspach czescy i cieszyńscy dworzanie pod wodzą księcia cieszyńskiego zainspirowali się wieloma rozwiązaniami stosowanymi przez Anglików. Jedną z takich inspiracji był właśnie działający tam Zakon Rycerski i Order Podwiązki.

Po powrocie do Pragi rycerstwo czeskie, które uczestniczyło w wyprawie na Wyspy, zaczęło podejmować pierwsze kroki do ustanowienia swojego własnego zakonu rycerskiego na wzór Anglików. W ten oto sposób dnia 1 maja 1389 roku w mieście Cheb król czeski Wacław IV powołał do życia Królewski Zakon Rycerski Toczenicy z siedzibą na zamku Točník niedaleko Pragi. Z angielskim zakonem łączyła go nie tylko ogólna idea i organizacja, lecz także nazwa zakonu przyjęta od części kobiecego ubioru. Toczenica to bowiem płócienna chusta, najczęściej lniana, którą kobiety zawiązywały za głowie. Później ta część garderoby kobiecej ewoluowała do bardziej wyszukanej postaci, zdobionej złotymi nićmi, perłami, a nawet drogocennymi kamieniami.

Pierwszymi członkami zakonu byli najwierniejsi rycerze króla Wacława IV, należał do nich cieszyński książę Przemysław I Noszak. Do dnia dzisiejszego na zamku Točník w Czechach zachował się fryz herbowy, na którym znajduje się m.in. osobisty herb księcia cieszyńskiego. Ten sam fryz został również powtórzony nad bramą wjazdową na Most Karola w Pradze, z tą jednak różnicą, że herb księcia cieszyńskiego został zamieniony na herb króla rzymskiego, co jest związane z faktem objęcia przez Przemysława I Noszaka funkcji wikariusza Świętego Cesarstwa Rzymskiego w 1383 roku. Zadaniem wikariuszy było administrowanie Świętym Cesarstwem Rzymskim w czasie bezkrólewia. Przemysław I Noszak pełnił urząd wikariusza, aż do 1400 roku, a więc przez siedemnaście kolejnych lat, sprawując rzeczywistą władzę nie z Cieszyna, a z Frankfurtu nad Menem.

W 1407 roku schorowany książę Przemysław, przeczuwając, że jego dni powoli dobiegają końca, postanowił wybrać się po raz ostatni do Pragi, żeby zapewnić przyszłość i karierę na dworze czeskiego króla swemu jedynemu synowi Bolesławowi. 28 lutego 1407 roku młody Bolko został przyjęty przez króla czeskiego Wacława IV w poczet rycerzy Zakonu Toczenicy i oficjalnie stał się królewskim dworzaninem, jak głosi zapis w kronice zakonu.

Choć ostatnie wzmianki o przydzielaniu Orderów Toczenicy pochodzą z 1439 roku, to Królewski Zakon Rycerski Toczenicy został reaktywowany w 2015 roku. Jak przed wiekami, tak i współcześnie przyjmuje w swe szeregi nowych członków i nadaje odznaczenia wybitnym osobistościom.