Królewska matka z cieszyńskiego zamku

Życie księżniczek było zależne od woli ich ojców. Nie miały one zbyt wielu możliwości do wyboru, kiedy bowiem osiągały pełnoletność, czekał je albo ślub, albo klasztor. Nie oznaczało to jednak, że nie mogły one pełnić bardzo wysokich funkcji na innych dworach. Książęcy ojcowie wcale nie chcieli zaszkodzić swoim córkom, wręcz przeciwnie, starali się je wydawać za wysoko urodzonych, możnych panów, oczywiście poszerzając dzięki temu swoje własne wpływy i korzyści polityczne. Książęta cieszyńscy od zawsze mierzyli bardzo wysoko, toteż ich córki często znajdowały swoje miejsce na europejskich dworach.


Zamek Spisz

Ducatus Teschinensis et Regni Hungariae
Polityka międzynarodowa zawsze była jednym z najważniejszych aspektów władzy książąt cieszyńskich, od niej bowiem zależało być albo nie być rządzonego przez nich księstwa. Żeby zapewnić sobie byt i polityczną karierę międzynarodową związali się oni na wieki z Królestwem Czeskim, jednak w XV wieku zwrócili swoją uwagę za południowo-wschodnią granicę Księstwa Cieszyńskiego, gdzie rozciągało się potężne Królestwo Węgier.

W 1477 roku umiera książę Przemysław II, który pozostawia po sobie niepełnoletnią córkę Jadwigę. Jej prawnym opiekunem został kuzyn Kazimierz II, kolejny książę na cieszyńskim tronie. Otrzymuje prawo do opieki nad Jadwigą, natomiast nigdy nie dostał prawa do dysponowania jej majątkiem, który odziedziczyła po ojcu. Młodziutka Jadwiga stała się zatem kartą przetargową pomiędzy Maciejem Korwinem a Kazimierzem II.

6 sierpnia 1483 roku na zamku kozielskim zawarto umowę dotyczącą (wtedy trzynastoletniej) Jadwigi, która była gotowa do zamążpójścia. W razie gdyby wyszła za mąż, zgodnie z umową miała otrzymać 8000 złotych i zrzec się swych praw wobec Księstwa Cieszyńskiego. 6 grudnia 1484 roku umowę potwierdził dodatkowo król węgierski i czeski Maciej Korwin.

Stefan Zapolya
Kazimierz II postanowił zatem związać ród Piastów cieszyńskich z potężnym rodem węgierskim Zapolyów. Kandydatem na męża dla młodej Jadwigi został Stefan Zapolya. Pełnił on funkcję starosty generalnego Śląska i Łużyc w latach 1474–1480; w latach 1473–1478 i 1486–1499 był żupanem spiskim, w latach 1481–1499 żupanem trenczyńskim, w latach 1485–1490 starostą Austrii, w latach 1492–1494 żupanem szaryskim, a od 1492 palatynem Węgier, czyli najwyższym świeckim urzędnikiem na Węgrzech.

Dzięki temu małżeństwu Kazimierz II zapewnił sobie przychylność króla Węgier a także strategiczne wsparcie na jego dworze. Ślub Jadwigi cieszyńskiej i Stefana Zapolyi odbył się po świętach Bożego Narodzenia w 1486 roku. Jadwiga miała wtedy szesnaście lat i została drugą żoną Stefana Zapolyi. Ślub odbył się prawdopodobnie w Cieszynie, jednak wesele zorganizowano w Wiedniu. Z dokumentów wiadomo, że król Maciej Korwin w darze ślubnym, podarował nowożeńcom 1000 złotych.

Matka króla Węgier i królowej Polski, Wieczna Hrabina Ziemi Spiskiej
W 1487 roku Jadwiga urodziła syna Jana Zapolyę, który w 1526 roku został królem Węgier. W komnacie spiskiego zamku, gdzie Jadwiga urodziła przyszłego króla znajdował się kamienny herb książąt cieszyńskich – fakt ten obrósł w legendę. Osiem lat później na świat przyszedł Jerzy Zapolya, po nim w 1496 roku Barbara Zapolya, późniejsza królowa Polski, pierwsza żona Zygmunta Starego. Jadwiga urodziła jeszcze zmarłą w dzieciństwie Magdalenę.

Jan Zapolya, król Węgier
W 1499 roku Jadwiga została wdową, jednak zachowała bardzo wysoką pozycję na węgierskim dworze. Miała decydujące zdanie w sprawach związanych z rodem Zapolyów. Jej siedzibą stał się odtąd zamek w Trenczynie, z którego komnat rządziła rozległymi majątkami. Po śmierci męża tytułowała się jako: „Jadwiga, z Bożej Łaski księżna cieszyńska i wieczna hrabina ziemi spiskiej”. Samotnie rządziła majątkami Zapolyów przez prawie 22 lata po śmierci męża. W 1512 roku wydała za mąż swoją córkę Barbarę za Zygmunta Starego z rodu Jagiellonów. Niestety Barbara umiera bezpotomnie w 1515 roku. Została pochowana w katedrze na Wawelu. Jak wynika z dokumentów w jej pogrzebie uczestniczyła matka Jadwiga z synami.

Barbara Zapolya, królowa Polski

Dobra Pani z trenczyńskiego zamku

Jadwiga umiera na zamku w Trenczynie 16 kwietnia 1521 roku. Została pochowana w krypcie rodowej Zapolyów w Kapitule Spiskiej. Była dobrą i umiłowaną przez swój lud panią z trenczyńskiego zamku. Jej trumnę na miejsce wiecznego spoczynku odprowadzały dziesiątki mieszczan, syn Jerzy, stary kuzyn Kazimierz II cieszyński (miał wtedy 79 lat), szlachta, przedstawiciele kościoła i zwykli chłopi.

Zamek w Trenczynie
Nie wiemy jak wyglądała, nie dochował się do naszych czasów żaden jej portret ani choćby grafika. Dziś o jej czasach przypominają nam dwa piękne zamki na terenie Słowacji. Są nimi Spisz i Trenczyn, w którym Jadwiga spędziła 22 lata swojego życia jako wielka pani i matka przyszłego króla Węgier.

Na Węgrzech i Słowacji pamięć o tej cieszyńskiej księżniczce nigdy nie zaginie, a dla obecnych mieszkańców Księstwa Cieszyńskiego Jadwiga cieszyńska, niech będzie powodem do dumy, gdyż stała się ona ambasadorką naszego księstwa, zapisując jego nazwę na kartach historii nie tylko chrześcijańskiej Europy, ale także świata muzułmańskiego, jako matka wspieranego przez Turków króla Węgier – Jana Zapolyi.