Wiola Elżbieta Cieszyńska..., księżniczka, smutna królowa, zapomniana... Tak w kilku słowach można by opisać córkę Mieszka I cieszyńskiego. Urodziła się w cieszyńskim zamku około 1291 roku. Nic nie wiemy o jej dzieciństwie. Można się domyślać, że od najmłodszych lat siedziała zamknięta w jednej z wież rozbudowywanego wtedy cieszyńskiego górnego zamku. Jedynym jej towarzystwem były zapewne damy dworu. Prawdopodobnie od urodzenia była przysposabiana do ożenku z następcą czeskiego tronu, co sugeruje polityka prowadzona przez jej ojca Mieszka I.
 |
| Wacław III, król Czech |
 |
| Wiola Elżbieta, królowa Czech |
Pierwsza konkretna wzmianka na temat Wioli pojawia się w dniu jej ślubu w Brnie, 05 XI 1305 roku. Wtedy też przybrała drugie imię Elżbieta. Małżeństwo z następcą czeskiego tronu Wacławem III z rodu Przemyślidów było małżeństwem politycznym. Na pewno sojusz Mieszka I z Wacławem II, przypieczętowany małżeństwem ich dzieci był zyskowny dla Mieszka I, natomiast tajemnicą pozostaje dlaczego Wacław II wyraził na nie zgodę. Małżeństwo to było związkiem morganatycznym, czyli małżonkowie nie byli równego stanu społecznego. Wacław III był synem króla Czech, następcą tronu, a Wiola Elżbieta zwykłą księżniczką, która choć wywodziła się z królewskiego rodu Piastów, była córką księcia władającego ledwo co powstałym, niewielkim terytorium. Związek Wacława III z Wiolą Elżbietą jest o tyle tajemniczy, iż Wacław III od dłuższego czasu był zaręczony z dziedziczką tronu węgierskiego Elżbietą, córką Andrzeja III, ostatniego króla z dynastii Arpadów. Tym samym Wacław III zrezygnował z korony Węgier! Dlaczego Wacław III wybrał Wiolę? Odpowiedź na to pytanie pozostanie już na zawsze tajemnicą. Czescy kronikarze odnotowali, że Wiola była niespotykanie piękna, jednak wygląd zewnętrzny, czy nawet miłość, na pewno nie odegrały tu żadnej roli.
 |
| Wacław III i Wiola Elżbieta w Chronica de Gestis Hungarorum |
Jej życie na praskim dworze wcale nie było usłane różami. Wacław III był znany ze swojego rozpustnego i lekceważącego podejścia do życia. Siostry Wacława drwiły z jej pochodzenia. Jedynego poparcia Wiola szukała wtedy u królowej matki, Ryksy Elżbiety, wdowy po Wacławie II, która była jej daleką krewną. Niestety Ryksę nie interesowały problemy jakiejś dalekiej krewnej, więc w swej skromności Wiola została sama. Jej najważniejszym posłaniem na praskim dworze było urodzenie następcy tronu. Sytuacja była o tyle poważna, że Wacław III okazał się ostatnim Przemyślidą. Niestety dziesięć miesięcy po ślubie Wacław III został zamordowany, a Wiola Elżbieta ocknęła się bez jakichkolwiek środków do życia. Dodatkowo dwór praski obarczył ją pełną winą za nieurodzenie w odpowiednim czasie królewskiego potomka. Ślub Wioli z Wacławem III był zaaranżowany tak szybko, że nawet nie spisano żadnej umowy przedmałżeńskiej, która zapewniałaby jej jakąkolwiek odprawę wdowią. Wiola miała dwie możliwości – powrót do Cieszyna albo klasztor. Sama wybrała tą drugą opcję. Niestety nie wiadomo czy w klasztorze była wyłącznie rezydentką, czy złożyła śluby zakonne. Pewnym jest, że spędziła w nim dziesięć lat.
 |
| Wiola Elżbieta na praskim reliefie autorstwa J. Haldové |
W 1316 roku, dzięki zabiegom królowej Elżbiety Przemyślidówny i jej męża Jana Luksemburczyka, została wydana za mąż po raz drugi za Petra z Rožmberka. Małżeństwo z Petrem również było morganatyczne, z tym wyjątkiem, że to Wiola Elżbieta była wyższego stanu od Petra z Rožmberka. Jego status społeczny wzrósł, dla Wioli była to z kolei jedyna możliwość opuszczenia klasztornych murów. Niestety szczęście Wioli nie trwało długo. Rok później, 27 IX 1317, zmarła bezpotomnie w wieku dwudziestu siedmiu lat. Została pochowana w rodowej krypcie Rožmberków w klasztorze cystersów w Wyższym Brodzie (Vyšší Brod) na południu Czech.
 |
| Wiola Elżbieta uwieczniona w serii pocztówek z wizerunkami czeskich królowych z 1906 roku |
Historia tej cieszyńskiej księżniczki jest tajemnicza i zarazem bardzo smutna. Niemniej jednak zapisała się ona w historii jako królowa Czech, ostatnia żona ostatniego Przemyślidy i córka pierwszego cieszyńskiego księcia. Warto sobie o niej przypomnieć podczas spacerów po cieszyńskim Wzgórzu Zamkowym.