Najwcześniejsze wzmianki o otoczeniu księcia Przemysława odnajdujemy w dokumencie z 1361 roku, gdzie wymieniony jest kapelan książęcy o imieniu Velsobius, który sprawował pieczę nad prywatną kaplicą książęcą na cieszyńskim zamku. Niestety jego pochodzenie oraz bliższe informacje o nim pozostają nieznane. Dopiero w dokumencie z 1404 roku, pojawia się imię nowego kapelana książęcego, którym był wtedy Mikołaj z Frysztatu, syn Jerzego.
Co ciekawe Mikołaj był nie tylko książęcym kapelanem, ale również skrybą, który spisywał dokumenty w kancelarii książęcej. Funkcję tę objął około 1404 roku, po swym poprzedniku Gelfrydzie z Łukowa. Gelfryd pełnił urząd książęcego skryby od co najmniej 1388 roku, kiedy jest po raz pierwszy wzmiankowany jako książęcy urzędnik. Do tego czasu książęce dokumenty spisywał niejaki Karol – skryba książęcy wzmiankowany w dokumencie z 1376 roku.
Otto Stosz, pochodził ze starej śląskiej rodziny rycerskiej Stoszów. Jego przodek – najprawdopodobniej ojciec – Piotr Stosz z Babic został zwolniony w 1314 roku przez księcia cieszyńskiego Mieszka I z płacenia podatków i innych opłat od swej posiadłości w Babicach koło Oświęcimia.
Herbord z Kietrza, był synem Waltera z Kietrza. Wywodził się ze starego rodu rycerskiego panów z Fulsztejna, który w XIV wieku od miasta Kietrz przyjął swój przydomek i od czasów Waltera zaczął się pisać „z Kietrza”. Herbord zarządzał majątkami księcia Przemysława I Noszaka na Morawach. Jak wynika ze źródeł, miał ciotkę Ofkę z Kietrza – zakonnicę w Raciborzu oraz siostrę Świętosławę – żonę Jirmana z Otaslavic, a później Wojciecha z Mejlic.
Maciej z Bitkowa, jest najwcześniejszym, znanym na terenie Księstwa Cieszyńskiego przedstawicielem rodu panów z Bitkowa, który jest jednym z najstarszych śląskich rodów rycerskich. Miał dwóch synów – Jerzego i Michała, którzy również pełnili służbę na dworze książąt cieszyńskich.
Szaszek z Mosgrund, pochodził z miejscowości Witkowice (niem. Mosgrund) w Księstwie Oświęcimskim. Pomiędzy 1376 a 1388 rokiem otrzymał od księcia Przemysława I Noszaka miejscowość Szonów na terenie Księstwa Cieszyńskiego, wraz z tamtejszą twierdzą. Od tego momentu zaczął się pisać z przydomkiem „z Szonowa” i stał się tym samym protoplastą rodu Szaszków z Szonowa. Według zachowanych źródeł dotyczących szonowskiego zamku pełnił on urząd marszałka dworu książęcego oraz starosty Wielkiego Głogowa. Miał syna Jeszka, który również służył na dworze książąt cieszyńskich.
Mikołaj Hoff, wywodził się ze starego rodu rycerskiego Hoffów, który z czasem osiedlił się na sąsiednich Morawach. Niestety brak dokładniejszych informacji o tej postaci.
Jeszek i Hanusz z Ogrodzonej, dziedziczni właściciele Ogrodzonej. Linia panów z Ogrodzonej i Strumienia to jedna z licznych linii rodu Korniców. Pierwszym znanym właścicielem Ogrodzonej z tego rodu był Bielik Starszy z Kornic, wzmiankowany jako właściciel miejscowości w 1366 roku. Bracia Jeszek, Hanusz i Bielik byli najpewniej synami Sobka z Kornic – rycerza na dworze księcia Kazimierza I cieszyńskiego, który pojawia się w dokumencie z 1346 roku. Potomkowie Jeszka i Hanusza podzielili się na kolejne dwie linie rodu Korniców tj. Sobków z Kornic i Ogrodzonej oraz Pięćlatów z Kornic i Strumienia.
Bielik z Kornic, był synem Bielika Starszego z Kornic i Ogrodzonej oraz Juty, której imię pojawia się na dokumencie zakupu Boguszowic. Uznawany jest za protoplastę linii rodu Bielików z Kornic. Ten sam Bielik z Kornic zakupił w 1422 roku Bogumin z przyległymi do niego miejscowościami Kopytów, Szonychel, Stary i Nowy Zabełków, Odrę, Ligotę i Pudłów. Zmarł prawdopodobnie niedługo po zakupie Bogumina, gdyż w późniejszych dokumentach dotyczących klucza bogumińskiego pojawiają się już jego synowie Maciej, Jan i Sobek.
Krzywosąd, wywodził się ze starego śląskiego rodu panów z Uszyc. Członkowie tego rodu pełnili zaszczytne funkcje na dworze książąt opolskich, raciborskich oraz cieszyńskich.
Jerzy „Szrama” z Bitkowa lub Jerzy zwany „Szramą”, był synem Macieja z Bitkowa. Nosił przydomek „Szrama” (oryg. z niem. Schramme), co prawdopodobnie odnosiło się do szpecącej twarz blizny, pamiątce po stoczonej bitwie.
Pietrasz z Golasowic, pochodził z miejscowości Golasowice. Od 1388 roku posiadał część Kończyc Małych, które w 1416 roku jego syn Jan sprzedał Zygmuntowi z Kremży. Piotr z Golasowic pełnił na dworze księcia Przemysława I Noszaka urząd starosty cieszyńskiego.
Mikołaj z Kończyc, wywodził się z rycerskiego rodu panów z Kończyc (właśc. Kunčic obok Kelča). Był bratem Onesza z Kończyc i wujem Hanusza i Zawiszy z Kończyc. Ród ten często mylnie jest utożsamiany z Kończycami Wielkimi na terenie Księstwa Cieszyńskiego.
Sobek z Kornic, był synem Jeszka z Ogrodzonej (właśc. Jeszka z Kornic i Ogrodzonej). W 1402 roku zakupił od panów z Kravař miejscowości Frydlant, Kończyce (czes. Kunčice), Mistek i Sviadnov. Wiemy, że miał brata Bolka, który posiadał wieś Kamienicę niedaleko Bielska. Rycerz ten uznawany jest za protoplastę linii rodu Sobków z Kornic.
Jan z Krzyżanowic i Kończyc Małych, wywodził się z rodu panów z Krzyżanowic, który w XIV wieku posiadał miejscowość Ligota Diabelska (w 1901 roku zmieniono nazwę miejscowości na Marianské Hory. Obecnie stanowi część miasta Ostrawy) oraz Kończyce Małe.
Hanusz ze Stonawy, wywodził się ze starego, śląskiego rodu Korniców. Jego synem był najpewniej Zbigniew ze Stonawy wzmiankowany w 1415 roku. Z czasem potomkowie Hanusza zaczęli się pisać z przydomkiem Hunt ze Stonawy i w ten sposób wyodrębniła się kolejna już w Księstwie Cieszyńskim linia rodu Korniców.
Stefan z Bartowic, wywodził się ze starego, śląskiego rodu Barutów, który posiadał w XIV wieku miejscowość Bartowice niedaleko Ostrawy. Ich gniazdem rodowym był przez długi czas nieistniejący dziś zamek Barutswerde niedaleko Bogumina, który po 1300 roku stał się majątkiem rodu Raszyców. Stefan z Bartowic był najpewniej synem Pecza i Zbinki, a bratem Hanusza, który w 1380 roku dopominał się majątków Sztolbach i Moszczenica na Morawach.
Goch z Ochab, jest przedstawicielem jednego z najstarszych rodów rycerskich w Księstwie Cieszyńskim. Z czasem jego potomkowie nabyli miejscowość Hukovice na sąsiednich Morawach i odtąd zaczęli się pisać jako Hukowscy z Ochab. Synami Gocha byli Jerzy i Drslav (może Dzierżysław), który posiadał miejscowość Vřesina.
Mikołaj z Wojciechowa, wywodził się ze starego, śląskiego rodu rycerskiego Bohmów z Wojciechowa. Na terenie Księstwa Cieszyńskiego ród ten posiadał miejscowość Ochaby, której część Mikołaj z Wojciechowa sprzedał w 1392 roku rycerzowi Gochowi z Ochab, czego dotyczy wspominany książęcy dokument. Mikołaj miał trzech synów: Mikołaja, Piotra i Marcina.
Stefan z Dziećmorowic, wywodził się z rodu panów z Dziećmorowic, miejscowości leżącej niedaleko Frysztatu. Członkowie tego rodu są znani na terenie całego Śląska, gdzie posiadali swoje liczne majątki i dobra.
Witosz z Heynachaw, bliższe informacje o tym rycerzu są trudne do ustalenia.
Mikołaj Poelke, bliższe informacje o tym rycerzu są trudne do ustalenia.
Jan z Iłownicy, jest najstarszym znanym przedstawicielem rycerskiego rodu, który później zaczął się pisać jako Mleczko z Iłownicy. Ród ten był spokrewniony z rodem Czelów z Czechowic, na co wskazuje identyczny herb używany przez przedstawicieli tego rodu. Prawdopodobnie Jan był bratem lub bliskim kuzynem rycerzy Mikołaja i Zbrosława z Czechowic,
Sedko z Kiczyc, pochodził ze starego rodu rycerskiego, który wziął swój przydomek od miejscowości Kiczyce niedaleko Skoczowa. W miarę poszerzania się majątków rodu na przestrzeni wieków przyjęli oni nazwisko Rudzicki, zachowując jednak nazwę gniazda rodowego i pisząc się Rudziccy z Kiczyc. Członkowie tego rodu posiadali w Księstwie Cieszyńskim majątki takie jak: Harbutowice, Nierodzim, Siemoradz czy Jaworze.
W 1394 roku książę Przemysław I Noszak gościł na Wawelu u króla Władysława Jagiełły, gdzie pertraktował z królem warunki obrony pasa granicznego pomiędzy Księstwem Cieszyńskim, tudzież Królestwem Czeskim, a Królestwem Polskim. W wawelskich księgach rachunkowych zachowała się lakoniczna, zarazem bardzo interesująca, wzmianka na temat książęcego kucharza oraz książęcego medyka. Wawelskie księgi rachunkowe pod rokiem 1394, wymieniają niejakiego kucharza Marcina, dosł. Martinus coquus ducis tesschinensis, na zamówienie którego, zakupiono do wawelskiej kuchni dwa cielęta. Drugą postacią jaką wymieniają owe księgi rachunkowe jest medyk Mikołaj, dosł. Nicolai medicus ducis tesschinensis, który kazał sprowadzić jakieś zioła z tynieckiego klasztoru (łac. herbis Tinecia) dla swojego księcia. Zważywszy na fakt, że książę miał wówczas ok. 62 lat i już wtedy podagra zaczęła mu się mocno dawać we znaki, to mógł on stosować specjalną dietę, co wyjaśniałoby skąd w źródłach wawelskich pojawiają się osobisty kucharz i osobisty medyk książęcy.
Z kolei dokument wydany w Cieszynie w 1401 roku wymienia książęcego sługę o nieco tajemniczo brzmiącym imieniu Ernaresen. Musiał on być istotną postacią wśród książęcej służby oraz znajdować się dość blisko osoby samego księcia, skoro książę na mocy wspomnianego dokumentu, przekazuje mu łan ziemi na Bobrku za wierną służbę i zwalnia go ze wszelkich powinności pańszczyźnianych. W tym miejscu należało by jeszcze wspomnieć o Bernardzie Lobdewe, który pojawia się w źródłach angielskich w 1383 roku, jako urzędnik księcia cieszyńskiego (dosł. clerk of the Duke of Teschen). Był on najpewniej jednym z kilku pozostawionych na Wyspach Brytyjskich książęcych sługów, którzy służyli córce Przemysława I Noszaka – Małgorzacie – wydanej za mąż za Szymona z Fellbrigg.
Kolejne dokumenty przynoszą nam już informacje o następnych postaciach i rodach rycerskich z otoczenia osoby księcia Przemysława. Dokument z 1404 roku wymienia następujących książęcych rycerzy: Piech z Niegabczyc (Negabczicz?), Wernek z Centawy, Marek z Niepaszcza (Nepascze?), Paszek z Ploticz, Mikołaj i Zbrosław z Czechowic.
Piech z Niegabczyc (Negabczicz?), bliższe informacje o tym rycerzu są trudne do ustalenia.
Wernek z Centawy, pochodził ze starego śląskiego rodu rycerskiego panów z Centawy. Jego ojcem był prawdopodobnie Lasota z Centawy, który pojawia się w dokumentach książąt opolskich w 1380 roku.
Marek z Niepaszcza (Nepascze?), bliższe informacje o tym rycerzu są trudne do ustalenia.
Paszek z Ploticz lub Plotnicz, wywodził się z mało znanego rodu rycerskiego pochodzącego z terenów Wielkiego Głogowa. Pełnił urząd starosty toszeckiego. Jego synem był Fryderyk z Ploticz, który pojawia się jako świadek na dokumencie wystawionym w Wielkim Głogowie w 1433 roku.
Mikołaj i Zbrosław z Czechowic, bracia pochodzący ze starego rodu z Czechowic, który z czasem zaczął się pisać Czelo z Czechowic. Byli synami Sambora z Czechowic, rycerza na dworze księcia Kazimierza I cieszyńskiego, wymienionego jako świadek na dokumencie wystawionym w Koźlu dnia 8 V 1337 roku. Ich potomkowie pełnili różne zaszczytne funkcje na dworze książąt cieszyńskich.
Andrzej i Olbracht Kiczka z Płużnicy Wielkiej, bracia wywodzący się ze starego, śląskiego rodu Kiczków, który posiadał w swych licznych majątkach miejscowość Płużnicę Wielką niedaleko Toszka.
Mikołaj z Kotulina, wywodził się ze starego śląskiego rodu rycerskiego Wrochemów, którzy w tym czasie posiadali wśród swych majątków miejscowość Kotulin niedaleko Toszka.
Szczepan Strzała (też Szczepan Stroll), pochodził z jednego z najznamienitszych i najstarszych śląskich rodów rycerskich Strzałów, tudzież Strollów. Jego przodek Sobek Strzała został wymieniony w 1297 roku wśród rycerzy na dworze Mieszka I cieszyńskiego.
Jeszek Szaszek z Szonowa, był synem Szaszka z Szonowa, rycerza na dworze księcia Przemysława I Noszaka. Jego synem był Wawrzyniec Szaszek z Szonowa, późniejszy marszałek dworu książęcego.
Jeszek, Hynek i Wernek Szeligowie, bracia wywodzący się ze starego, śląskiego rodu Szeligów. Byli synami Jana Szeligi z Łan – starosty raciborskiego, wzmiankowanego w 1383 roku. Mieli nieznaną z imienia siostrę wzmiankowaną w 1408 roku jako córkę Jana Szeligi z Łan, przypuszczalnie mogła mieć na imię Katarzyna. 15 VIII 1409 w Cieszynie, książę cieszyński Przemysław potwierdza swoim rycerzom Jeszkowi i Hynkowi umowę dziedziczną.
Michał z Bitkowa, był synem Macieja z Bitkowa. Pełnił urząd sędziego ziemskiego raciborskiego.
Ferkacz z Międzyrzecza, pełnił urząd starosty pszczyńskiego. Niestety bliższe informacje o tym rycerzu są trudne do ustalenia.
Andrzej z Tworkowa i Pietrzwałdu, pochodził z rodu Tworkowskich z Tworkowa, którzy wywodzili się z kolei ze starego, morawskiego rodu Benešoviców. Protoplastą panów z Tworkowa był Ondřej z Tworkowa wzmiankowany w 1253 roku podczas bitwy o Ziemię Opawską. Andrzej z Tworkowa i Pietrzwałdu był synem rycerza Miloty z Tworkowa. Miał jeszcze dwóch braci – Zbinkę i Milotę Młodszego oraz trzy siostry, z których znana z imienia jest Małgorzata, żona Mikołaja z Vladěnína
Jan z Kozlup, wywodził się ze starego, czeskiego rodu rycerskiego panów z Kozlup. Pełnił urząd starosty cieszyńskiego. W 1412 roku ufundował w ołtarz w cieszyńskim kościele parafialnym.
Hanusz Pięćlat ze Strumienia, był prawdopodobnie synem Hanusza z Ogrodzonej, co oznacza, że wywodził się ze starego rodu Korniców. Hanusz jest protoplastą linii rodu Pięćlatów z Kornic i Strumienia. Jego synem był Andrzej Pięćlat ze Strumienia i Ogrodzonej.
Mniszek i Gorszy z Kończyc, bracia wywodzący się ze starego, czeskiego rodu rycerskiego, pieczętującego się herbem czarnego skrzydła ze złotym półksiężycem, który posiadał swego czasu miejscowość Košátky w Czechach niedaleko Mladej Boleslavi. Oboje są pierwszymi odnotowanymi w źródłach przedstawicielami tego rodu na terenie Księstwa Cieszyńskiego. Los Gorszego nie jest znany, choć istnieje prawdopodobieństwo, iż to właśnie od niego wywodzi się ród panów z Grodźca, którzy posiadali dobra grodzieckie przed rodem Grodzieckich herbu Radwan. Z kolei potomkowie Mniszka, pisali się później jako Mniszkowie z Kończyc i stanowili jeden z ważniejszych rodów na terenie księstwa.
Pełka Zakalicz, bliższe informacje o tym rycerzu są trudne do ustalenia.
Pomimo tego, że zachowanych źródeł jest niewiele, to udało się choć częściowo zobrazować otoczenie księcia Przemysława I Noszaka. Artykuł ten jest zarazem pierwszą próbą spojrzenia na postacie, które pojawiały się najbliżej jego osoby. Zapewne nigdy nie poznamy pełnego składu książęcego dworu, wielu dworzan na zawsze pozostanie zapomnianych. Natomiast bez wątpienia dalsze analizy starych dokumentów pozwolą nam rzucić nieco więcej światła na to, jak wyglądał dwór najwybitniejszego z Piastów cieszyńskich.
---
Jeżeli chcesz zobaczyć zrekonstruowany dwór księcia Przemysława I Noszaka. Lubisz historię średniowiecza, to liczymy na Ciebie. Wesprzyj naszą inicjatywę, a na pewno się nie zawiedziesz! https://wspieram.to/noszak
